Porady prawne online- Opinia biegłego w cywilnym postępowaniu sądowym. Czemu służy i kiedy z niej korzystać? Co zrobić jeżeli okaże się niekorzystna?

W sprawach sądowych, w których strony dochodzą pomiędzy sobą roszczeń na drodze cywilno- prawnej często zdarza się, iż aby rozstrzygnąć daną kwestię niezbędne jest zasięgnięcie opinii osoby będącej specjalistą w swojej dziedzinie- biegłego sądowego. Opinią taką jest zapatrywanie wyrażone w sądzie przez osobę niezainteresowaną rozstrzygnięciem sprawy, która może udzielić fachowych informacji oraz wiadomości w celu ustalenia i oceny okoliczności sprawy, ułatwiając tym samym sądowi właściwą ocenę faktów i rozstrzygnięcie sporu. Biegli zatem nie komunikują sądowi swych spostrzeżeń o okolicznościach faktycznych sprawy, lecz wypowiadają co do tych okoliczności opinią na podstawie swych wiadomości fachowych i doświadczenia zawodowego. Jednakże o tym, czy do rozstrzygnięcia sprawy niezbędne są takie wiadomości specjalne decyduje sąd o czym stanowi art. Art. 278. Kodeksu postępowania cywilnego „ § 1. W wypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd po wysłuchaniu wniosków stron co do liczby biegłych i ich wyboru może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii. § 2. Sąd orzekający może pozostawić prawo wyboru biegłego sędziemu wyznaczonemu lub sądowi wezwanemu.§ 3. Sąd oznaczy, czy opinia ma być przedstawiona ustnie, czy na piśmie.” Nawet okoliczność, że sędzia ma wiadomości z danej dziedziny, nie zwalnia sądu od przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, gdyż sędzia nie może go zastępować.
Do najważniejszych obowiązków biegłego sądowego należą: przeprowadzenie badań i eksperymentów pozwalających na uzyskanie odpowiedzi na zadane przez sąd pytania oraz sporządzenie, zazwyczaj w formie pisemnej, opinii opisującej nie tylko ich przebieg, ale również wypływające z nich wnioski. Opinia lub ekspertyza wiążąca sąd w danej sprawie sądowej może być wydana tylko przez biegłego powołanego przez sąd. Dlatego wnosząc do sądu pozew powinno się złożyć wraz z nim odpowiedni wniosek w tym przedmiocie. Prywatna opinia eksperta, pozyskana przed wszczęciem postępowania sądowego nie ma w sprawie tak istotnego znaczenia, i jest w zasadzie jedynie dokumentem prywatnym załączonym do pozwu. W niektórych wypadkach można oczywiście taką prywatną opinię zlecić ekspertowi, jednakże tylko po to by np. wiedzieć jaki jest faktyczny stan zdrowia i czy dochodzone w sądzie roszczenie ma szanse być uwzględnione.
Opinie wydawane przez biegłych w trakcie postępowania prowadzonego przed sądem powinny cechować się rzetelnością i prawidłowością. Uzasadnienie opinii biegłego musi być sporządzone w sposób przystępny i zrozumiały dla osób niedysponujących wiedzą specjalistyczną, zaś wnioski opinii winny być sformułowane jasno i czytelnie. Ponadto opinie biegłych powinny być spójne, to znaczy jeśli istnieją rozbieżności pomiędzy opiniami biegłych powołanych w sprawie, to sąd powinien je wyjaśnić.
Opinie biegłych powinny być sporządzone przez specjalistów z dziedzin, które są adekwatne do zaistniałych w sprawie okoliczności. W przeciwnym razie opinia nie będzie w pełni wiarygodna i w konsekwencji taka opinia nie powinna stać się podstawą ustaleń faktycznych dokonanych przez sąd.
Ważne jest też to, że opinia biegłych jest kontrolowana przez sąd w istocie tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej.
Jednakże strona nieusatysfakcjonowana stanowiskiem przedstawionym przez biegłego jest uprawniona do sformułowania i przedstawienia swoich zastrzeżeń. Zastrzeżenia te muszą być jednak uzasadnione. Nie będzie wystarczające samo zaakcentowanie niezadowolenia strony z wyników pracy biegłego. Zdarza się bowiem tak, że wynik opinii nie w każdym przypadku musi być pozytywny, nawet dla strony, na wniosek której taki dowód został dopuszczony. Skuteczna polemika z opinią biegłego powinna obejmować wykazanie jej elementów niejasnych, nielogicznych lub wewnętrznie sprzecznych a ponadto błędów merytorycznych, braku odpowiedzi na pytanie sądu bądź uzasadnienia lub odwrotnie – przekroczenie zakresu kompetencji biegłego. Strona może zakwestionować zarówno metodologię badań przyjętą przez biegłego, poprawność jego rozumowania, jak i same wnioski, które sformułował. Warto także skorzystać z kryteriów oceny, które zobowiązany jest stosować sąd w odniesieniu do wszystkich dowodów, zgodnie z art. 233 k.p.c. Recenzji może zatem podlegać zupełność opinii i jej kompletność, rzetelność, stopień stanowczości oraz uwzględnienie aktualnego stanu wiedzy i nauki w danej dziedzinie.